بررسی زبان در شعر کودک با تکیه بر آثار شکوه قاسم نیا و افسانه شعبان نژاد

زبان، ترکیبی از واژگان در ساختاری نظام¬مند است. هدف از به کارگیری این ساختار در زبان معمولی (هنجار)، صرفاً بیان موضوع و انتقال مفاهیم است، امّا این ساختار می تواند از طریق عناصر زبانی از قبیل انواع آرایه های لفظی و معنوی، هنجار گریزی و قاعده افزایی به «زبان شعر» تبدیل شود؛ به گونه ای که خواننده در آن نوعی زیبایی حس کند. برگردان زبان معیار به زبان ادبی در شعر کودک و نوجوان، فرایندی همانند تبدیل زبان روزمره و خودکار به زبان شعری در حوزۀ بزرگ سالان است، با این تفاوت بنیادین که در شعر کودک، شاعر با محدودیت هایی چند ازجمله میزان درک و دریافت مخاطب، گنجینه محدود واژگانی کودک و ... مواجه است، بنابراین نباید تعبیر کرد که شعر کودک ساختی مجزا از تمامی پیکرۀ شعر دارد، بلکه شعر کودک شاخه ای از پیکر تنومند شعر است امّا ویژگی های خاصی وجود دارد که آن را متعلق به حوزه شعر کودک می کند. شکوه قاسم نیا (1334) و افسانه شعبان نژاد(1342) از شاعران و نویسندگان فعّال حوزه ادبیات کودک و نوجوان هستند که با انتشار آثاری متعدد و قابل توجه و احراز جوایزی چند، جایگاهی تثبیت شده در ادبیات کودک و نوجوان یافته اند. زبان شعر در آثار این دو شاعر بسیار ساده و ملموس است. زبان تصویرسازی های این دو شاعر به دور از هرگونه پیچیدگی و ابهام است. این دو شاعر آثار خود را تحت تأثیر جنسیت خود می سرایند و اغلب در این آثار لحن مادرانه ای دارند. سوال های بنیادی که در این پژوهش پاسخ داده شده است این است که بازتاب لحن کودکانه و توفیق شکوه قاسم نیا و افسانه شعبان نژاد در بازسازی متناسب زبان کودک در شعر چگونه است. همچنین چگونگی هنجار گریزی در زبان شعری آنها یکی دیگر از این سوالات است و در آخر جنسیت چه تأثیری بر شکل گیری زبانه شاعرانه در آثار شکوه قاسم نیا و افسانه شعبان نژاد داشته است؟ این دو شاعر در پدیدآوردن آثار خود زبان کودکانه ای دارند و اغلب لحن کودکانۀ آن ها باعث می شود کودک به راحتی بتواند با آثار آن ها ارتباط برقرار کند و همچنین در زبان شعری آن ها هنجار گریزی به شکلی صورت گرفته است که زبان را پیچیده و دشوار نمی کندآنها در غالب آثاری که سروده اند تحت تأثیر جنسیت خود قرار داشته اند